Άγιος Βαλεντίνος: Η γιορτή των ερωτευμένων

Επιμέλεια: Μαίρη Κάντα


Ο Φεβρουάριος θεωρείται ένας ερωτικός μήνας. Ο λόγος βρίσκεται στην γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου ,στα μισά του μήνα. Έχει καθιερωθεί πλέον η 14η Φεβρουαρίου ως ημέρα των ερωτευμένων. Από τις αρχές του μήνα, οι ιδιοκτήτες καταστημάτων με είδη δώρων ετοιμάζονται για αυτή την γιορτή. Λούτρινα αρκουδάκια, κόκκινες καρδιές, τεράστια μπαλόνια σε σχήμα καρδιάς έχουν πάρει «πρώτη θέση» στις βιτρίνες και περιμένουν με ανυπομονησία τους «ερωτοχτυπημένους» πελάτες . Εκατοντάδες κάρτες με διάφορες ευχές αγάπης έχουν «στριμωχθεί» στα πρώτα ράφια, ενώ το εορταστικό κλίμα ολοκληρώνεται με τις βιτρίνες των ζαχαροπλαστείων. Εκεί επικρατεί το απόλυτο «γλυκό» χάος! Τεράστιες τούρτες σε σχήμα καρδιάς, σοκολατάκια κ.α.

Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, στη Αμερική υπολογίζεται ως δεύτερη, μετά τα Χριστούγεννα γιορτή στην οποία στέλνονται οι περισσότερες κάρτες και ανταλλάσσονται οι περισσότερες ευχές. Παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι ανταλλάσσονται πάνω από ένα δισεκατομμύριο κάρτες, εκ των οποίων περίπου 180 εκατομμύρια στις ΗΠΑ. Το πιο παλιό μικρό δώρο, την μέρα του Αγίου Βαλεντίνου στάλθηκε το 1415 μΧ από το δούκα της Ορλεάνης στη Γαλλίδα σύζυγό του που ήταν φυλακή στο Λονδίνο, το οποίο μέχρι σήμερα είναι έκθεμα σε μεγάλη γκαλερί στην Αγγλία. Όμως ποιος είναι ο Άγιος Βαλεντίνος και γιατί έχει καθιερωθεί η 15η Φεβρουαρίου ως μέρα των ερωτευμένων; Ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτό τον άγιο και ας μάθουμε περισσότερα για την συγκεκριμένη γιορτή.

Ο Άγιος Βαλεντίνος είναι άγιος των Καθολικών. Υπήρξε επίσκοπος του Τέρμι της Ιταλίας, ενώ λατρεύεται από τον 4ο αιώνα στη Ρώμη, στο παρεκκλήσι της βασιλικής της Via Flaminia. Θεωρείται προστάτης των επιληπτικών. Μαζί με τον Άγιο Μάριο, ο Άγιος Βαλεντίνος πάντρευαν κρυφά ζευγάρια χριστιανών, κάτι που ήταν απαγορευμένο την εποχή που βασίλευε ο Κλαύδιος. Ο Κλαύδιος είχε απαγορεύσει τους γάμους γιατί δεν έβρισκε άνδρες για τις εκστρατείες του και πίστευε ότι ο λόγος ήταν πως οι άνδρες δεν ήθελαν να αφήσουν τις οικογένειες τους και τις αγαπημένες τους. Οι δύο ιερείς βασανίστηκαν μέχρι θανάτου και από τότε οι καθολικοί αλλά και όλος ο κόσμος γιορτάζουν τον Άγιο Βαλεντίνο, ενώ ο Άγιος Μάριος έμεινε στην λήθη.

Αν κάνουμε μία σύντομη ιστορική αναδρομή, για να απαντήσουμε στο ερώτημα της προέλευσης της γιορτής των ερωτευμένων, θα δούμε πως οι ρίζες της γιορτής αυτής βρίσκονται σε αρχαία ειδωλολατρικά έθιμα. Αιώνες προ Χριστού, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την ίδια εποχή (14-15 Φεβρουαρίου) μια ειδωλολατρική αισθησιακή γιορτή, τα "Λουπερκάλια". Τα "Λουμπερκάλια" ήταν μία ρωμαϊκή εορτή που τιμούσε την Λύκαινα η οποία έθρεψε το Ρωμύλο και το Ρώμο, τους ιδρυτές της Ρώμης. Τα "Λουμπερκάλια" είχαν πολλά κοινά με τα αρκαδικά Λύκεια και την λατρεία του Πανός. Ήταν γιορτή της άνοιξης και του ξυπνήματος της φύσης, και ήταν συνδεδεμένη με την γονιμότητα. Απόηχος της παγανιστικής γιορτής είναι και ο αγγλικός λαϊκός μύθος που θέλει συγκεκριμένα την 14η Φεβρουαρίου να αρχίζει το ζευγάρωμα των πετεινών του ουρανού.

Λίγο πριν τελειώσει ο Μεσαίωνας, στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, η γιορτή αυτή συνδέθηκε με τον ρομαντικό έρωτα, χάρη στον ποιητή και πολιτικό Τζέφρι Τσόσερ, συγγραφέα των "Ιστοριών του Καντέρμπουρι". Τα έθιμα ανταλλαγής δώρων μεταξύ των "αγαπημένων" συνηθίζονταν από εκείνη την εποχή. Το έθιμο έφεραν στην Αγγλία οι Ρωμαίοι και συνεχίστηκε και στην χριστιανική εποχή. Μετά την αναγνώριση του Χριστιανισμού, ως επίσημης θρησκείας του κράτους, έγιναν προσπάθειες κατάργησης της γιορτής. Όμως, αυτό που τελικά κατορθώθηκε, ήταν ν΄αλλάξει η γιορτή από Λουμπερκάλια σε μέρα του Αγίου Βαλεντίνου.

Την απάντηση για το λόγο που επιλέχθηκε το όνομα "Βαλεντίνος" την βρίσκουμε στο "λεξικό Ελλ. και Ρωμ. Βιογραφίας και Μυθολογίας" του Σμιθ. Σύμφωνα με το λεξικό, οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με τον θεό Πάνα, που λατρευόταν στην Αρκαδία, ως θεός του φωτός. Απ΄αυτήν την άποψη, ο Πάνας ταυτίζεται με το φοινικικό θεό Βάαλ, που αναφέρεται στη Παλαιά Διαθήκη. Βάαλ, ωστόσο, ήταν κι ο τίτλος του Νεβρώδ, ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένος ήρωας, που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα. Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβώδ, κυνήγησε στα Απέννινα όρη λύκους, απ όπου και ονομάστηκε "Λούπερκους" καθώς και "Βαλεντίνος" (Valentinus) απ΄το επίθετο "valeus" που σημαίνει "ισχυρός". Όσο αφορά την χρήση του συμβόλου της καρδιάς, εικάζεται ότι επειδή στην γλώσσα της Βαβυλώνας αυτή προφέρεται "βαλ" από τη ομοιότητα στη προφορά με τ΄όνομά του, έγινε σύμβολο του Βάαλ.

Τα πιο συνηθισμένα δώρα, στην γιορτή των ερωτευμένων στην Αγγλία κατά τον 16ο αιώνα, ήταν ένα ζευγάρι γάντια που συμβόλιζαν την πίστη ή ένα ζεύγος κουταλιών που συμβόλιζαν την ερωτική έλξη. Οι ευχετήριες κάρτες έκαναν την εμφάνιση τους τον 18ο αιώνα. Αρχικά ήταν χειροποίητες, ζωγραφισμένες με καρδιές, λουλούδια και ζωηρά χρώματα και διανθισμένες με ερωτικούς στίχους ή την ερωτική εξομολόγηση του αποστολέα. Αργότερα, ήρθαν κάρτες αρωματισμένες, διακοσμημένες με αποξηραμένα άνθη. Σήμερα, οι κάρτες είναι πολυπρόσωπες και πολύχρωμες, σε απεριόριστη ποικιλία σχεδίων, ρομαντικές ή χιουμοριστικές, έντυπες και ηλεκτρονικές και είναι ο καλύτερος και πιο εύληπτος τρόπος έκφρασης του έρωτα και της αγάπης.

Σχόλια